ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΘΕΜΑ Α

Τα απαραίτητα στοιχεία που χρειαζόταν να αναφερθούν για να τεκμηριωθεί η απάντηση ότι αποτελεί λύτρωση για τον συγγραφέα η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι:

• Δημιουργική ενασχόληση
• Οικειοποίηση
• Εσωτερική απομόνωση – ενδοσκόπηση
• Αίσθηση ελευθερίας
• Αναζήτηση ουσιαστικής ανάγνωσης/ επαφή με το βαθύτερο νόημα
• Άνοιγμα σε νέους κόσμους
• Τρυφερότητα, σιγουριά, συναισθηματική κάλυψη
• Πνευματική συνομιλία, διάλογος
• Ψυχική ανακούφιση

Ενδεικτική περίληψη:

Ο συγγραφέας στο απόσπασμα αναφέρεται στην απελευθερωτική αξία που έχει για εκείνον η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων. Αρχικά επισημαίνει πως το διάβασμα αποτελεί δημιουργική απασχόληση ενώ τον ξαναγυρνά στα εφηβικά του χρόνια. Ταυτόχρονα, βιώνει μια αίσθηση στοργής και μια βαθύτερη εσωτερική επικοινωνία τον εκάστοτε λογοτεχνικό συγγραφέα. Τέλος, κάνει λόγο για την ιαματική λειτουργία της λογοτεχνίας, η οποία αποτελεί φάρμακο γις την ταλαιπωρημένη ψυχή.

Β1.

Α. ΛΑΘΟΣ «Η προσωπική ανάγνωση… εξωτερική.»

Β. ΛΑΘΟΣ « Οι ώρες… χωροχρόνο»

Γ. ΛΑΘΟΣ « Γράφει μες στη μνήμη του», «Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του»

Δ. ΛΑΘΟΣ «μέσα στην Ιστορία του κόσμου… σπουδαίοι»

Ε. ΣΩΣΤΟ «Κειμ.1: Και να η θαυματουργή… γιατρεύουν την ψυχή…»,  «Κείμ.2 Ίσως γιατί το γράφειν αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά»

Β2. Α) σημεία στίξης:

Χρήση εισαγωγικών: «ανέβασα πυρετό». Συνυποδηλώνεται το πάθος της ανάγνωσης και αυτοσαρκάζεται για τις θυσίες που έκανε απουσιάζοντας από το σχολείο ώστε να ολοκληρώσει τα λογοτεχνικά του αναγνώσματα.

Χρήση παύλας: (-το θυμάμαι ακόμη)  δηλώνει έμφαση

Θαυμαστικό: «ειρωνεία!» στην έκτη παράγραφο το οποίο δηλώνει έμφαση. Θέλει να επιστήσει την προσοχή του αναγνώστη.

Διπλή παύλα: «-τι ειρωνεία-», απομονώνει τη λέξη ειρωνεία και δίνει έμφαση σε αυτή ώστε να επιστήσει την προσοχή του ο αναγνώστης στην πληροφορία που έπεται.

Σχήματα λόγου: Το κείμενο κατακλύζεται από μεταφορές: (ενδεικτικά): «χάνομαι μέσα στο κείμενο», «θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας», δίνεται έμφαση στη θετική επενέργεια της λογοτεχνίας στην ψυχή του ανθρώπου.

Προσωποποίηση: «τα κείμενα γιατρεύουν την ψυχή», δίνεται μια ανθρώπινη ιδιότητα στα κείμενα.

Αντίθεση: «εσωτερική απομόνωση ≠ επιβάλλεται εξωτερικά», φωτίζονται με αυτό τον τρόπο τα χαρακτηριστικά της ανάγνωσης.

Β)  Το ρητορικό ερώτημα, προσδίδει αμεσότητα, ζωντάνια,  παραστατικότητα και εστιάζει στο κεντρικό ερώτημα του κειμένου που σχετίζεται με τον απώτερο σκοπό του «γράφειν». Διεγείρει λοιπόν τους προβληματισμούς,το ενδιαφέρον και  κινητοποιεί τη σκέψη των αναγνωστών ώστε να αναλογιστούν τον απώτερο στόχο και την ουσία της συγγραφικής πρακτικής.

Β3. Οι μαθητές μπορούσαν να αναφερθούν στη δημιουργία οικογένειας/διαιώνιση ανθρώπινου είδους, επιχειρηματικότητα, διάκριση στον επαγγελματικό στίβο, ο άνθρωπος ως ενεργό υποκείμενο της Ιστορίας, συμμετέχει σε ιστορικά γεγονότα, ηρωισμός, ανδραγαθήματα, ηγετικός ρόλος, αγιότητα στον εκκλησιαστικό χώρο, ενάρετη ζωή, αυθεντικοί συγγραφείς.

ΘΕΜΑ Γ

Θεματικό κέντρο αποτελούσε η Ποίηση σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Συγκεκριμένα πως οι ανθρώπινες καταστάσεις αποτελούν πηγή έμπνευσης.

Κειμενικοί δείκτες τους οποίους μπορούσε ο μαθητής να χρησιμοποιήσει:

• β' ενικό πρόσωπο (ερωταπόκριση με τον εαυτό  του και τον αναγνώστη, επιχειρεί να προβληματίσει τον αναγνώστη αλλά και να προσδώσει αμεσότητα και οικειότητα)
• επαναλήψεις (π.χ. «πράγματα» που παραπέμπει στην καθημερινότητα δηλαδή φανερώνεται όλο το εύρος των δραστηριοτήτων της ζωής το οποίο επηρεάζει η ποίηση)
• μεταφορές (πχ «πράγματα χιλιοειπωμένα», «πράγματα που σάπισαν»)
• αντίθεση («πρώτη φορά» ≠ «χιλιοειπωμένα», «σάπισα» ≠ «σάπια από την αρχή», «τα προγραμμάτισες» ≠ «τα σχεδίασαν άλλοι», «δεν θα συμβούν ≠ και τώρα συμβαίνουν»
• χρήση ποικίλων χρόνων
• αποσιώπηση («και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…») (με την αποσιώπηση στον πρότελευταίο δηλώνεται ένα υπονοούμενο σχετικά με το ρόλο της ποίησης ενώ αφήνει τον αναγνώστη στις δικές του σκέψεις)

Απαραίτητη ήταν η προσωπική άποψη του μαθητή. Ενδεικτικά:

• Η ενασχόληση με την ποίηση αποτελεί μέσο ψυχοσυναισθηματικής ανάτασης και καλλιέργειας, αξιοποιείται ο ελεύθερος μας χρόνος, διευρύνονται οι αντιληπτικές μας ικανότητες.
• Είναι δυσνόητη για πολλούς έφηβους, δεν άπτεται των ενδιαφερόντων τους, την αναγνωρίζουν περισσότερο ως μάθημα, οπότε δημιουργείται αρνητική προδιάθεση, στο οικείο περιβάλλον υπάρχει έλλειψη φιλαναγνωστικού ενδιαφέροντος και τη θέση της ποίησης έχει πάρει η τεχνολογία και τα ΜΜΕ.

ΘΕΜΑ Δ

Επικοινωνιακό πλαίσιο: διαδικτυακό άρθρο

Πομπός ο μαθητής και αποδέκτες οι συμμαθητές και το ευρύτερο κοινό.

Τίτλος

Πρόλογος (Εισαγωγή στο θέμα . Καλό θα ήταν να γίνει αφόρμηση από την επικαιρότητα καθότι αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό ενός άρθρου)

Πρώτο ερώτημα:Κατάθεση απόψεων για την αναγνωστική εμπειρία:

• αναφορά σε παράγοντες που περιορίζουν ή ενισχύουν την ανάγνωση: θεωρείται ξεπερασμένη η αναγνωστική συνήθεια, αντικατάσταση από ηλεκτρονικές συσκευές και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το φαινόμενο της μαζοποίησης και του κοινωνικού κομφορμισμού δεν αφήνει περιθώρια ουσιαστικής επικοινωνίας με τον εαυτό μας
•  ανάδειξη αναγνωστική ικανότητας,

Δεύτερο ερώτημα:Ρόλος της ανάγνωσης βιβλίων στη διαχείριση του προσωπικού χρόνου: εσωτερική απομόνωση, ανάπτυξη εσωτερικών αρετών, συνηθειών και ανθρωπιστικών αξιών, κίνητρο για δημιουργική αξιοποίηση χρόνου,  ερεθίσματα για κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, ανάπτυξη υγιών προτύπων, κινητοποίηση και ενεργοποίηση του ατόμου, αποτελεί μέσο αυτογνωσίας και καλλιέργειας ενσυναίσθησης, ποιοτική διάσταση του χρόνου, ερέθισμα για ενασχόληση με τη δημιουργική γραφή, πνευματική ανάπτυξη και όξυνση της κριτικής ικανότητας, διεγείρεται η φαντασία του, διευρύνεται η δημιουργικότητά του, εμβάθυνση σε έννοιες,

Επίλογος (σύνοψη, συμπέρασμα)

Σημείωση :Μπορούσαν οι μαθητές να αξιοποιήσουν τα κείμενα αναφοράς.

Σημείωση : Το ρηματικό πρόσωπο το οποίο έπρεπε να αξιοποιηθεί από τους μαθητές είναι το α' ενικό καθότι ζητήθηκε να κατατεθεί η προσωπική τους εμπειρία.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΓΡΙΝΙΕΖΑΚΗ ΜΑΡΙΑ

ΜΟΣΧΟΛΑΚΗ ΣΤΕΛΛΑ

ΚΟΝΣΟΛΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ