Προς τιμήν της απανταχού ηρωίδας γυναίκας της κατοχής-Ομιλία της προέδρου της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δαμάστας, Καλλιόπης Λιαδάκη.
Αδέλφια της Βιάννου!
Ναι, έτσι αισθάνομαι όλους εμάς που μεγαλώσαμε κάτω από τις ίδιες αντίξοες συνθήκες. Όλους εμάς, που μας στέρησαν το δικαίωμα να προφέρουμε τη λέξη πατέρα. Όλους εμάς, που μας στέρησαν τη στοργή, την αγάπη, τη προστασία του πατέρα, που μεγαλώναμε δίπλα σε μια δια βίου μαυροφορεμένη, κεφαλοδεμένη με το μαύρο το τσεμπέρι μάνα. Που αντί για τραγούδια και νανουρίσματα έβρεχαν το μικρό μας προσωπάκι αλμυρά δάκρυα του πόνου και της απελπισίας της. Γι' αυτή τη γυναίκα της Βιάννου, της Δαμάστας, την απανταχού της Ελλάδας οφείλουμε να αναφερθούμε σήμερα με σεβασμό και ευγνωμοσύνη.
Κατάγομαι και εγώ από ένα χωριό που γνώρισε τη βία, τη βαρβαρότητα και τον όλεθρο που σκόρπισε ο φασισμός του Γ' Ράιχ. Το χωριό μου η Δαμάστα Μαλεβιζίου βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη. Μετά την κατάληψη της Κρήτης οι άνδρες του χωριού δεν έσκυψαν το κεφάλι στο ναζισμό και στο φασισμό. Οργανώθηκαν στην Αντίσταση. Αποτέλεσαν το σύνδεσμο άνω Μυλοποτάμου δυτικού Μαλεβιζίου. Αυτό ήταν το αμάρτημά τους. Αυτή ήταν η αιτία αφανισμού της Δαμάστας. Έχει αρχίσει η αποχώρηση των Γερμανών προς Χανιά. Έπρεπε, λοιπόν ο δρόμος να καθαρίσει από κάθε αντιδραστικό στοιχείο. Έτσι, φθάνουμε στην αποφράδα ημέρα της 21ης Αυγούστου 1944.
Αξημέρωτα βρίσκεται το χωριό κυκλωμένο από τα γερμανικά στρατεύματα. Μαζεύουν όλους τους κατοίκους. Ξεχωρίζουν τους άνδρες από τις γυναίκες, τους γέρους και τα παιδιά. Διώχνουν τα γυναικόπαιδα στα πλησιέστερα χωριά του Μυλοποτάμου. Πρόσφυγες δηλαδή στον ίδιο τους τον τόπο. Ξεχωρίζουν τριάντα παλικάρια, άλλοι νιόπαντροι και άλλοι μικρά παιδιά αμούστακα ακόμη. Τους οδηγούν χίλια μέτρα ανατολικά του χωριού σε ένα μικρό κακοτράχαλο οροπέδιο στη θέση Κερατίδι. Οι επιζώντες ψάχνουν να βρουν τι έγιναν οι τριάντα άνδρες. Μετά από πέντε μέρες φτάνουν και στο Κερατίδι και αντικρίζουν το αποτροπιαστικό θέαμα. Μόνο από τα ρούχα και τα παπούτσια αναγνωρίζουν τους ανθρώπους τους. Δύσκολο να σκάψουν το σκληρό αυγουστιάτικο χώμα.
Τους σκεπάζουν με αχινοπόδια και πέτρες όπως είχε πέσει ο καθένας για να προφυλάξουν ό,τι είχε απομείνει από τα άγρια ζώα. Γι' αυτό και το ακατάστατο των τάφων. Μετά λεηλατείται το πλούσιο χωριό και με δυναμίτες ισοπεδώνουν σχεδόν όλα τα σπίτια. Πολύ παραστατικά τα περιγράφει όλα αυτά η λαϊκή μούσα.
'Δαμάστα μου όμορφο χωριό τίποτα δε σ' αφήσαν, τις πέτρες και τα χώματα και εκείνα τα μαυρίσαν. Μα τα καλά που έχασες δε μας στενοχωριούνε τα παλικάρια που 'χασες θα κλαίμε ωστέ να ζούμε'.
Τον Οκτώβρη μετά την υποχώρηση των Γερμανών στα Χανιά επιστρέφουν οι επιζώντες στο χωριό τους. Μόνο από τα δέντρα και τις κληματαριές καταφέρνουν να εντοπίσουν που βρίσκονταν τα σπίτια τους. Από εκεί ξεκινά ο ατελείωτος Γολγοθάς της μάνας, της αδερφής, της γυναίκας. Της γυναίκας, που απέμεινε με ένα μωρό στην αγκαλιά ή στην κοιλιά αγέννητο ακόμα χωρίς να υπάρχει τίποτα από τα απαραίτητα για την επιβίωση. Χωρίς σπίτι, ρούχο, νοικοκυριό. Πόνος ατελείωτος για τον άνδρα που έχασαν, θλίψη, δάκρυα, στεναγμοί οδύνη, απελπισία. Ξαφνικά όμως, ένα άλλο αίσθημα κυριαρχεί στη ψυχή της. Το αίσθημα του χρέους για τα παιδιά της. Αυτό το αίσθημα γιγαντώνει τη ψυχή της.
Ανασκουμπώνεται, πιάνει τη σκαλίδα, το αλέτρι και ρίχνεται στη δουλειά. Ποτίζει τη γη που καλλιεργεί με τον ιδρώτα και τα δάκρυα που αυλακώνουν τα ηλιοκαμένα και ρυτιδιασμένα πριν την ώρα τους μαγουλά της. Η γη λες και καταλαβαίνει την αγωνία της και αποδίδει διπλάσιο εισόδημα. Προσπαθεί με νύχια και με δόντια να ξαναστήσει το νοικοκυριό της για χάρη των παιδιών της. Αφιερώνει όλη της τη ζωή γι' αυτά. Στερείται κάθε χαρά της ζωής. Προσπαθεί με αξιοπρέπεια να αναθρέψει τα παιδιά της και τα καταφέρνει. Καταφέρνει να παραδώσει στη κοινωνία ανθρώπους χρήσιμους.
Αυτή η γυναίκα είναι η ηρωίδα τη ζωής. Αυτή είναι και η πολυβασανισμένη γυναίκα της Βιάννου Μια πραγματική ηρωίδα της ζωής. Σ' αυτή τη γυναίκα υποκλινόμαστε σήμερα με δέος και σεβασμό. Τη μνήμη της πρέπει να τη κρατήσουμε βαθιά μες στην ψυχή μας, σαν παράδειγμα ζωής. Συγχρόνως όμως να αφουγκραστούμε το παράπονό της, ότι όλα τα δεινά που πέρασε έχουν μείνει χωρίς δικαίωση. Περιμένει τη δικαίωση για να αναπαυτεί η ψυχή της και να δικαιωθεί η θυσία του νεκρού άνδρας της ,του γιου , του αδερφού .
Έχουμε χρέος να μην επιτρέψουμε να παραχαραχτεί η ιστορία, όπως προσπαθούν. Έχουμε χρέος να αγωνιζόμαστε μέχρι να αποδοθεί δικαιοσύνη και αποζημίωση για τον όλεθρο και τους ποταμούς αιμάτων που άφησε πίσω του ο στρατός του Γ Ράιχ.
Πιστεύουμε και υπηρετούμε με πάθος την ανάπτυξη και τη συνεργασία των λαών. Με το ίδιο πάθος όμως θα αγωνιζόμαστε μέχρι την τελική δικαίωση.
Ευχαριστώ
Καλλιόπη Λιαδάκη
Πρόεδρος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δαμάστας
