Καμάρι: Το χωριό με τη μεγάλη αμπελουργική παράδοση και η προσπάθεια να παραμείνει ζωντανό
Της Ελένης Βασιλάκη
Κτισμένο σε υψόμετρο περίπου 230 μέτρων, στη πρώην επαρχία Μαλεβιζίου, το Καμάρι είναι ένα χωριό που έχει ενδιαφέρον να επισκεφθεί κανείς καθώς απέχει μικρή απόσταση από αστικά κέντρα, είναι πνιγμένο στο πράσινο και έχει σημεία που δεν προσπερνάς εύκολα.
Το Καμάρι γι αυτούς τους λόγους προσπαθεί να μην βιώσει το άσχημο συναίσθημα της ερήμωσης και να διατηρήσει τα στοιχεία εκείνα που κάποτε έκαναν τους κατοίκους του να το καμαρώνουν τόσο ώστε να το ονομάσουν, λόγω της ομορφιάς του, Καμάρι.
Σύμφωνα με το Στέργιο Σπανάκη, η παλαιότερη μνεία του οικισμού ως Camari συναντάται σε έγγραφο του 1399 του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα.
O Fr. Barozziτο το αναφέρει ως χωριό στην επαρχία Μαλεβιζίου το 1577 ως Camarimirto Camaro ενώ ο Καστροφύλακας ως Mertocamaro με 92 κατοίκους το 1583. Επίσης ο Βασιλικάτα το 1630 το καταγράφει ως Camari Mertocamaro.
Παρότι κοντά σε ορεινούς όγκους διαθέτει γόνιμα εδάφη τα οποία παλιότερα ήταν καλυμμένα με καλλιέργειες αμπελιού.
Στις αγροτικές περιοχές του, που βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα, η θέα προς τον κόλπο του Ηρακλείου αλλά και τον Ψηλορείτη είναι μοναδική και πραγματικά κόβει την ανάσα. Σήμερα λόγω συνθηκών η αμπελοκαλλιέργεια στο Καμάρι είναι πολύ περιορισμένη και οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκομία.
Όπως λένε οι ίδιοι οι κάτοικοι η καλλιέργεια αμπελιού έχει γίνει πολύ κοστοβόρα, απαιτεί πολλά εργατικά χέρια σχεδόν, όλο το χρόνο, για τη φροντίδα των αμπελιών και στο τέλος με τα έσοδα που προκύπτουν δεν σε αποζημιώνει. Έτσι τα αμπέλια ξεριζώθηκαν και στη θέση τους φυτεύτηκαν ελιές.
Στο Καμάρι πλέον ζουν λίγοι άνθρωποι που προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν ζωντανό το χωριό καθώς πλέον τα περισσότερα σπίτια του είναι ακατοίκητα ή μένουν σε αυτά λίγες ημέρες το χρόνο άνθρωποι γεννημένοι εκεί που επέλεξαν να μετακομίσουν σε αστικά κέντρα.
Χωρίς σχολείο, καφενείο, με κακούς δρόμους (ακόμα και οι αγροτικοί δρόμοι τους είναι σε άθλια κατάσταση και δυσκολεύουν τις μετακινήσεις εκείνων που θέλουν να συνεχίσουν να καλλιεργούν τη γη τους) κι άλλες δομές που φέρνουν κοντά τους κατοίκους και κάνουν ευκολότερη τη ζωή τους είναι δύσκολο ένας οικισμός να παραμείνει ζωντανός και ακμαίος.
Τι μπορείτε να δείτε
Στην είσοδο του χωριού υποδέχεται τους επισκέπτες μια οθωμανική όμορφη κρήνη, όχι ιδιαίτερα φροντισμένη καθώς ο Δήμος Μαλεβιζίου όπου ανήκει το Καμάρι δεν έχει φροντίσει για την ανάδειξη της κι έτσι είναι σχεδόν όλο το χρόνο πλημμυρισμένη και καλυμμένη ως τη μέση με νερό χωρίς πρόσβαση από το δρόμο.
Το παλιό δημοτικό σχολείο στο Καμάρι, που πλέον δεν λειτουργεί, έχει μετατραπεί σε ένα μικρό αλλά πλούσιο μουσείο οίνου και αμπέλου ώστε να αναδείξει τις παλιές καλλιεργητικές πρακτικές του αμπελιού, που σιγά σιγά ξεχνιούνται, αλλά και τα προϊόντα του που κάποτε έδιναν πλούτο στον οικισμό.
Στο Καμάρι βρίσκουμε τους ναούς του Αγίου Ιωάννη και του πολιούχου Αγίου Νικολάου κι επίσης του Αγίου Στυλιανού και Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης.
Ξεχωριστή μνεία ωστόσο πρέπει να κάνουμε στο βυζαντινό ναό της Παναγίας και των Αγίων Πάντων, που είναι κτισμένος λίγο έξω από τον οικισμό.
Ο ναός φέρεται να κτίστηκε γύρω στον 14ο αιώνα και μάρτυρες του χρόνου κτίσης του παραμένουν σπαράγματα τοιχογραφιών που σώζονται στο κλίτος της Παναγίας, και συγκεκριμένα στο βόρειο τοίχο της.
Όλο το κτίσμα του ναού ήταν παραδομένο στη φθορά του χρόνου και μάλιστα ήταν τέτοια η εγκατάλειψη του που ξεχάστηκε ακόμα και ο Άγιος ή η Αγία στην οποία είχε αφιερωθεί το ένα κλίτος.
Οι κάτοικοι θυμούνταν μόνο πως το νότιο κλίτος ήταν αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Έτσι όταν αναστυλώθηκε ο ναός στο σύνολο του επέλεξαν το κλίτος που δεν ήξεραν που ήταν αφιερωμένο να τιμά τους Άγιους Πάντες.
Στη θέση "Τούρκικο", πάνω από το Καμάρι Μαλεβιζίου, είναι κτισμένος ένας από τους πολλούς κουλέδες που την περίοδο της Τουρκοκρατίας έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην εποπτεία περιοχών όπου οι Οθωμανοί ήθελαν να έχουν τον πλήρη έλεγχο καταστέλλοντας επαναστάσεις των Κρητικών.Κι αυτός δυστυχώς σήμερα μαραζώνει, καθώς είναι γκρεμισμένος στο μεγαλύτερο κομμάτι του και τα λίγα τμήματα τοίχων που σώζονται κινδυνεύουν να καταρρεύσουν κι εκείνα.
