Γράφει ο Κων/νος Γκαράκης *
Η λεγόμενη «Αυτοσχέδια Βιομηχανία» στην Κρητική ύπαιθρο —μια φράση που δεν θα βρείτε απαραίτητα σε επίσημα βιβλία, αλλά αποτυπώνει μια υπαρκτή, ζωντανή πραγματικότητα— αναφέρεται στο φαινόμενο όπου αγρότες, τεχνίτες και μικροεπιχειρηματίες της Κρήτης (κυρίως από τη δεκαετία του 1950 έως και τα τέλη του 1980) κατασκεύαζαν ή μετέτρεπαν μηχανές, οχήματα και εργαλεία με δικά τους μέσα και τεχνικές, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες της τοπικής παραγωγής και μετακίνησης.
Δεν μιλάμε για «εργοστάσια» με την κλασική έννοια, αλλά για μικρά συνεργεία, μάντρες και οικοτεχνικά εργαστήρια, που συχνά ήταν οικογενειακές υποθέσεις. Το φαινόμενο είχε χαρακτηριστικά που το κάνουν ιδιαίτερο:
Ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, η Κρήτη είχε περιορισμένη πρόσβαση σε εισαγόμενα μηχανήματα και ανταλλακτικά. Οι ανάγκες της γεωργίας (ελαιώνες, αμπέλια, κηπευτικά) και της κτηνοτροφίας απαιτούσαν μηχανική υποστήριξη, αλλά οι εισαγωγές ήταν ακριβές και σπάνιες. Οι Κρητικοί είχαν παράδοση στην πρακτική μηχανική, συχνά μαθαίνοντας «με το μάτι» και με εμπειρικές μεθόδους. Οι κατασκευές
Τρίκυκλα φορτηγάκια: Συχνά με σασί από μοτοσικλέτες, κινητήρες από μοτέρ ψεκαστικών ή ακόμη και από αυτοκίνητα που είχαν αποσυρθεί.
Σκαπτικά και αγροτικά μηχανήματα: Με απλές μηχανικές λύσεις, ιδανικά για στενά μονοπάτια και μικρούς αγρούς.
Πρέσες ελαιοτριβείων, αλώνια μηχανικά και αλυσοπρίονα: Προσαρμοσμένα στις τοπικές ιδιαιτερότητες.
Αυτοσχέδια καρότσια και αντλίες: Συχνά από παλιοσίδερα και κινητήρες ανασυρμένους από παλιά οχήματα.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Ανακύκλωση υλικών: Ελάχιστη σπατάλη• χρησιμοποιούνταν ό,τι υπήρχε διαθέσιμο.
Προσαρμογή στις ανάγκες του τόπου: Μικρό μέγεθος, απλότητα συντήρησης, αντοχή σε σκληρό έδαφος.
Έλλειψη τυποποίησης: Καμία δύο μηχανές δεν ήταν ίδιες• κάθε κομμάτι ήταν μοναδικό.
Μη επίσημη πιστοποίηση: Τα οχήματα συχνά δεν είχαν άδεια κυκλοφορίας ή κινούνταν με «δανεικές» πινακίδες.
Η κοινωνική τους διάσταση
Τοπική περηφάνια: Το να φτιάξεις «δικό σου» μηχάνημα ήταν ένδειξη επινοητικότητας και κύρους.
Κοινότητα τεχνιτών: Η γνώση διαδιδόταν από μάστορα σε βοηθό, συχνά συγγενείς ή γείτονες.
Μικροοικονομία: Δημιουργήθηκαν άτυπες «βιομηχανικές γειτονιές» σε κωμοπόλεις όπως το Ηράκλειο, τα Χανιά και η Ιεράπετρα.
Η παρακμή του φαινομένου
Ευρωπαϊκές προδιαγραφές: Από τη δεκαετία του 1990, οι κανονισμοί για ασφάλεια, εκπομπές και πιστοποίηση περιόρισαν την κυκλοφορία τέτοιων οχημάτων.
Εμπορική διείσδυση: Η φθηνότερη μαζική παραγωγή αγροτικών μηχανημάτων από Ιαπωνία, Ιταλία και Κορέα εκτόπισε τις τοπικές κατασκευές.
Αλλαγή γενεών: Οι νεότεροι στράφηκαν σε άλλες δουλειές και η τέχνη του «αυτοσχέδιου μαστορέματος» χάθηκε σταδιακά.
Κληρονομιά και σημασία
Ιστορική και λαογραφική διάσταση
Η αυτοσχέδια κατασκευή οχημάτων και μηχανημάτων στην Κρήτη, από τη δεκαετία του 1950 έως τα τέλη του 1980, αποτελεί χαρακτηριστικό φαινόμενο μεταπολεμικής αυτάρκειας. Σε συνθήκες
περιορισμένης πρόσβασης σε εισαγόμενα βιομηχανικά προϊόντα, οι τοπικοί τεχνίτες και αγρότες αξιοποίησαν υλικά που είχαν στη διάθεσή τους — από παλιοσίδερα και κινητήρες παροπλισμένων
οχημάτων έως τμήματα αγροτικών εργαλείων — για να δημιουργήσουν λειτουργικές, προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους λύσεις.
Αυτά τα αντικείμενα αποτελούν σήμερα υλικά τεκμήρια ενός τρόπου ζωής όπου η επινοητικότητα, το «μεράκι» και η συνεργασία της κοινότητας αντικαθιστούσαν την τυποποιημένη βιομηχανική
παραγωγή.
Βιομηχανική κληρονομιά
Παρά τον μη τυποποιημένο χαρακτήρα τους, τα αυτοσχέδια οχήματα της Κρήτης εντάσσονται στην έννοια της βιομηχανικής κληρονομιάς, καθώς συνδυάζουν:
• Τεχνογνωσία τοπικής μηχανικής: Κατασκευαστικές τεχνικές προσαρμοσμένες σε μικρά εργαστήρια και οικοτεχνικά περιβάλλοντα.
• Ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών: Ένα πρώιμο παράδειγμα κυκλικής οικονομίας, όπου τίποτα δεν πήγαινε χαμένο.
• Εξειδίκευση στον τόπο: Κάθε όχημα σχεδιαζόταν με βάση τις ανάγκες της τοπικής γεωργίας, κτηνοτροφίας και μεταφοράς.
Η τεχνική καινοτομία τους, παρότι εκτός επίσημων προδιαγραφών, μαρτυρά μια μορφή «άτυπης βιομηχανίας» με βαθιά τοπική ταυτότητα.
Πολιτισμική αφήγηση
Αυτά τα μηχανήματα δεν είναι απλώς εργαλεία παραγωγής• αποτελούν πολιτισμικά σύμβολα:
Η δημιουργία ενός πλήρως λειτουργικού μηχανήματος από ετερόκλητα εξαρτήματα ήταν ζήτημα τιμής και τεχνικής δεξιότητας.
Αντικατοπτρίζουν την ικανότητα των τοπικών κοινωνιών να λύνουν πρακτικά προβλήματα με περιορισμένους πόρους.
Συνδέονται με συλλογικές εμπειρίες — από τις μεταφορές της σοδειάς μέχρι τις συμμετοχές σε πανηγύρια και τοπικές γιορτές.
Δυνατότητα ένταξης σε μουσειακό/εκθεσιακό πλαίσιο
Η διατήρηση και παρουσίαση τέτοιων μηχανημάτων έχει σημαντική αξία για την πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη:
• Τοπικά μουσεία: Ενσωμάτωση σε λαογραφικά και αγροτικά μουσεία (π.χ. Μεσαρά, Σητεία).
• Θεματικές εκθέσεις: Δημιουργία εκθέσεων «Η Αυτοσχέδια Βιομηχανία της Κρήτης» με ζωντανές επιδείξεις λειτουργίας.
• Ψηφιακή τεκμηρίωση: Φωτογραφική και τρισδιάστατη αποτύπωση για διαδικτυακή πρόσβαση και εκπαιδευτική χρήση.
Η προβολή τους μπορεί να ενισχύσει την τοπική ταυτότητα και να προσελκύσει θεματικό τουρισμό, ειδικά στο πλαίσιο της αγροτουριστικής και πολιτιστικής ανάπτυξης.
Συμβολισμός και σύγχρονη σημασία
Στην εποχή της ενεργειακής και περιβαλλοντικής κρίσης, τα αυτοσχέδια οχήματα της Κρητικής υπαίθρου προσφέρουν:
– Παράδειγμα βιώσιμης χρήσης πόρων και επαναχρησιμοποίησης υλικών.
– Έμπνευση για DIY τεχνολογίες και μικρής κλίμακας καινοτομία.
– Πρότυπο τοπικής προσαρμογής τεχνολογίας σε συγκεκριμένα κοινωνικοοικονομικά πλαίσια.
. ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΣΚΑΠΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ «ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ»
Ιστορικό
Η εταιρία Μιχ.Σαριδάκης- Αθαν.Βιδάκης Ο.Ε. με την εμπορική ονομασία “Μινώταυρος” ιδρύθηκε επίσημα το 1958 στο Ηράκλειο Κρήτης.
Ήδη όμως από το 1952 οι δύο εταίροι είχαν συνεργαστεί και δημιούργησει ένα μηχανουργείο όπου αναλάμβαναν μηχανουργικές εργασίες. Οι ιδρυτές είχαν παράλληλη πορεία πριν συνεργαστούν.
Ο Αθαν. Βιδάκης δούλευε στον Σαχλαμπάνη ένα πολύ γνωστό μηχανουργείο και ρεκτιφιέ της εποχής στη Λεωφ.Δικαιοσύνης στο κέντρο του Ηρακλείου όπου πελάτες τους ήταν και όλα τα μηχανουργεία της εποχής. Έτσι γνώριζε και το Μιχ.Σαριδάκη που διατηρούσε κατάστημα με δύο συνεταίρους, όπου έκανε ανατροπές σε καρότσες αυτοκινήτων και άλλες βαριές μηχανουργικές εργασίες. Αργότερα ο Αθαν. Βιδάκης έφυγε από του Σαχλαμπάνη και αγόρασε δικό του τόρνο για να δημιουργήσει τη δική του δουλειά ενώ ο Μιχ.Σαριδάκης τελειώνοντας το στρατιωτική του θητεία έπαυσε τη συνεργασία με τους προηγούμενους συνεταίρους του. Στο σημείο αυτό λόγω και της πρότερης γνωριμίας τους αποφάσισαν να συνεργαστούν.
Ο εξοπλισμός τους ήταν μόνο ένας μικρός τόρνος και ένας πάγκος με εργαλεία και λίγο αργότερα ένα δράπανο. Πολύ σύντομα, πριν τα μέσα της δεκαετίας του 50΄, διαβλέποντας τις ανάγκες της ελληνικής υπαίθρου αποφάσισαν να πειραματιστούν κατασκευάζοντας πρωτότυπα σκαπτικά μηχανήματα δικής τους επινόησης που με τα πρωτόγονα μέσα που διέθεταν κάθε εξάρτημα τους ήταν κυριολεκτικά χειροποίητο, ακόμα και τα γρανάζια στο κιβώτιο μετάδοσης.
Έως τότε η καλλιέργεια της γης γινόταν χειρωνακτικά και παρόμοια μηχανήματα ήταν εντελώς άγνωστα στους Κρήτες αγρότες.
Το πρώτο τους μηχανουργείο βρισκόταν στην “Καινούργια Πόρτα” στη Λεωφ. Νικ. Πλαστήρα εντός των ενετικών τειχών του Ηρακλείου. Όταν μετά από λίγο ασχολήθηκαν με τα σκαπτικά μηχανήματα, ενοικίασαν και δεύτερο κατάστημα στην λεωφόρο Θερίσου στο Ηράκλειο για να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ως συνεργείο επισκευών για αυτά. Στα πρώτα σκαπτικά που κατασκεύαζαν τοποθετούσαν τετράχρονο κινητήρα BSA.
Οι επιλογές ήταν πολύ περιορισμένες την εποχή εκείνη και οι κινητήρες αυτοί είχαν προβλήματα ελλιπούς λίπανσης λόγω της ανώμαλης μορφολογίας του εδάφους της κρητικής υπαίθρου που παρουσίαζαν τακτικά φθορές στον διωστήρα τους. Αυτό τους ανάγκασε μετά από λίγο να στραφούν σε πιο αξιόπιστη λύση που δεν ήταν άλλη από τους δίχρονους γερμανικούς κινητήρες Fichtel&Sachs.
Μετά την έναρξη της συνεργασίαςμε την εταιρία Sachs, λύθηκαν αρκετά προβλήματα αξιοπιστίας. Οι κινητήρες ήταν δίχρονοι και η λίπανση δεν αποτελούσε πλέον πρόβλημα και ήταν κατασκευασμένοι με τη γνωστή ποιότητα των προϊόντων της Sachs.
Η δυσκολία ήταν να πεισθούν οι αγρότες να μηχανοποιήσουν την καλλιέργεια της γης όμως, αποτέλεσε μια μεγάλη πρόκληση τα πρώτα χρόνια. Υπήρξε άγνοια και δυσπιστία μπροστά σε κάτι καινούργιο. Πολλοί ακόμα ισχυρίζονταν ότι τα μηχανήματα αυτά θα καταστρέψουν τις καλλιέργειες. Δόθηκε λοιπόν μεγάλος αγώνας για να πεισθεί ο κόσμος ότι αυτά τα μηχανήματα αποτελούν το μέλλον και ότι θα κάνουν τη ζωή του πολύ ευκολότερη. Γι’ αυτό το λόγο η εταιρία μας οργάνωσε αμέτρητες επιδείξεις στην ύπαιθρο και πολλές φορές κοινές μαζί με μηχανικούς της Sachs για την προώθηση κινητήρων και σκαπτικών.
Σύντομα η αρχική δυσπιστία του κοινού μετατράπηκε σε πλήρη αποδοχή των μηχανημάτων “Μινώταυρος”. Εκτός από εργαλείο τους στη δουλειά αποτέλεσε και το μεταφορικό τους μέσον. Με λιγοστά χρήματα για αγορά αυτοκινήτου ήταν η μόνη επιλογή για την προσωπική τους μετακίνηση. Για το λόγο αυτό η εταιρία αποφάσισε να κατασκευάσει νέα τρίκυκλα οχήματα που ονομάστηκαν “σύνθετα” επειδή σαν κινητήρας του οχήματος τοποθετείτο ολόκληρο το σκαπτικό επάνω στο πλαίσιο του. Έτσι εξυπηρετούσε διπλή χρήση, για μετακίνηση και για το σκάψιμο αφαιρώντας το από το πλαίσιο.
Αυτά τα οχήματα ήταν πιο ασφαλή, πιο γρήγορα και με πολλαπλάσια δυνατότητα έλξης σε σχέση με τα συρόμενα βαγόνια από σκαπτικό. Λίγο αργότερα η εταιρία κατασκεύασε τρίκυκλα με ενσωματωμένο κινητήρα τον SachsSt 282 με 12hp και κινητήρα RuggeriniRD500 πετρελαίου παρόμοιας ιπποδύναμης, για ακόμα μεγαλύτερη έλξη, ενώ μεγάλωσε την γκάμα των σκαπτικών σε μοντέλα και τύπους κινητήρων.
Η ανάπτυξη
Επειδή η αυξημένη ζήτηση δεν μπορούσε να καλυφθεί στα πρώτα καταστήματα της εταιρίας, τα άφησαν και ενοικίασαν ένα μεγαλύτερο στην πλατεία Σινάνη στο Ηράκλειο. Παράλληλα
απέκτησαν νέες εργαλειομηχανές αναγκαίες για αύξηση της παραγωγής και ποιότητας των προϊόντων και δούλευαν σε ημερήσια και βραδινή βάρδια. Η συνεργασία με τη SachsMotor εντάθηκε με εκπαιδευτικά σεμινάρια των υπαλλήλων της εταιρίας μας στο εργοστάσιο της στο Schweinfurt της Γερμανίας και δοκιμές των σκαπτικών μας υπό την επίβλεψη των Γερμανών μηχανικών της Sachs.
Το προσωπικό της εταιρίας εκείνη την περίοδο αριθμούσε τα 35 περίπου άτομα. Η ραγδαία αύξηση της ζήτησης ανάγκασε την εταιρία να αναζητήσει για ακόμα μια φορά νέους μεγαλύτερους χώρους, περισσότερο προσωπικό και νέες εργαλειομηχανές παραγωγής για πιο εξειδικευμένες εργασίες. Στόχος της εταιρίας ήταν πάντοτε η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αυτονομία και η μη εξάρτηση από τρίτους προμηθευτές για να μπορεί να ελέγχει άμεσα την ποιότητα των εξαρτημάτων στα μηχανήματα που παρήγαγε. ‘
Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν μονόδρομο για το χτίσιμο ιδιόκτητου εργοστασίου στα 1972-73 στην οδό ΟύλωφΠάλμε 91 στο Ηράκλειο.
Την περίοδο αυτή το προσωπικό της εταιρίας έφτασε τα 120 άτομα. Το νεόδμητο εργοστάσιο διέθετε όλα τα απαραίτητα τμήματα για την παραγωγική διαδικασία, χωρισμένο σε επιμέρους χώρους, όπως τμήμα κατασκευής εξαρτημάτων, τμήμα συναρμολόγησης, βαφείο, σχεδιαστήριο με επικεφαλής μηχανολόγο, γραφεία για το διοικητικό προσωπικό, αποθήκη ανταλλακτικών, εκθετήριο και χώρους σίτισης κατανεμημένα στους τρείς ορόφους του εργοστασίου. Η εταιρία στις αρχές του 1980 ξεκίνησε να αναζητά λύσεις για τον εκσυγχρονισμό της ελαιοσυλλογής με νέα μηχανήματα.
Το πρώτο μηχάνημα διέθετε μετάδοση της κίνησης με εύκαμπτη μεταλλικήντίζα, ενώ καινοτομίες εφαρμόστηκαν σε αυτό όπως η τοποθέτηση όλου του συστήματος και του κινητήρα σε περιστρεφόμενη βάση ώστε να ακολουθεί τις κινήσεις του χειριστή. Αργότερα υιοθετήθηκε η λύση των ηλεκτρικών μοτέρ για πιο εύχρηστα και ελαφριά μηχανήματα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με συνεχείς βελτιώσεις στην απόδοση και στη μείωση του βάρους. Απτό παράδειγμα τα νέα μοντέλα βέργας που κατασκευάστηκαν από carbonfiber μετά από πολλές δοκιμές μέσα στο 2009 που αποτελεί πρωτιά σε όλη την Ελλάδα.
Τα σκαπτικά της εταιρείας χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη ανθεκτικότητα, χάρη στην κατασκευή με ηλεκτροσυγκολλητό σασμάν (αντί βιδωτού), που εξασφαλίζει υψηλή ακαμψία και μακροχρόνια αντοχή—μια χαρακτηριστική προσέγγιση των προϊόντων «Μινώταυρος».
Η νέα εποχή
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 το εργοστάσιο της Sachs έπαυσε να παράγει κινητήρες. Η εταιρία στράφηκε για ένα διάστημα σε μια ανταγωνιστική της Sachs εταιρία, την αυστριακή Rotax, πολύ γνωστή στο ευρύ κοινό από την κατασκευή κινητήρων για αεροσκάφη και go-karts. Η συνεργασία διήρκησε λίγα χρόνια εξαιτίας του υψηλού κόστους των κινητήρων που με τη σειρά του ανέβαζε την τιμή πώλησης των σκαπτικών μηχανημάτων. Έτσι αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν κινητήρες από την Ισπανία και την εταιρία Famosa (Campeon) σε πρώτο στάδιο και έπειτα από την επίσης Ισπανική Minsel. Οι συνεργασίες αυτές εξακολουθούν με επιτυχία έως και σήμερα.
Νέα τρίκυκλα πολυμηχανήματα κατασκευάστηκαν, όπως το Μ300 στο οποίο ο χειριστής καθόταν επάνω στο μηχάνημα και διέθετε σαζμάν μιας ταχύτητα εμπρός και όπισθεν και το Μ200 με δύο ταχύτητες εμπρός. Και τα δύο με τετράχρονους κινητήρες και δυνατότητα λειτουργίας σαν μεταφορέας, ελαιοραβδιστική γεννήτρια, ψεκαστικό κ.α.
Μετά την έλευση του 2000 νέα μοντέλα μηχανημάτων όπως το σκαπτικό Μ14 και το μεταφορικό πολυμηχάνημα Μ150 εμπλούτισαν την γκάμα προϊόντων μας. Το Μ150 ήρθε σαν αντικατάσταση των Μ200 και Μ300 ως πιο απλό στην συντήρηση και πιο οικονομικό μηχάνημα. Παράλληλα συνεχίστηκε πιο εντατικά η αντιπροσώπευση σημαντικών ευρωπαϊκών οίκων κατασκευής και η προβολή της εταιρίας μέσα από το διαδίκτυο που ήδη διέθετε δική της ιστοσελίδα από το 1999, που αναβαθμίστηκε σε διάφορες μορφές σε webshop έξι χρόνια αργότερα.
Το 2005 η εταιρία δημιούργησε τμήμα κατασκευής πλαστικών εξαρτημάτων με μια χυτόπρεσσα πλαστικών και παράλληλα βελτίωσε το τμήμα κατασκευής καλουπιών με την αγορά ηλεκτροδιάβρωσης βύθισης EDM.
Το 2007 κατασκευάστηκε το τελευταίο τρίκυκλο. Τα 2008 και 2009 αποτέλεσαν μια πολύ δημιουργική περίοδο με το νέο τύπο παλμικής βέργας ελαιοσυλλογής, τις βέργες με εκτεταμένη χρήση carbonfiber και επίσης 2 νέα μοντέλα σκαπτικών τα Μ10 και Μ15. Παράλληλα τα περισσότερα μοντέλα διατίθενται πλέον με διάφορους κινητήρες.
Σημερινή κατάσταση
Η εταιρεία εξακολουθεί να δραστηριοποιείται με σύγχρονη γκάμα σκαπτικών μηχανημάτων, όπως τα μοντέλα M12, M15, κ.ά., με διάφορους κινητήρες (Minsel, Kipor, Loncin, Robin, Geotec)
Έχει επίσης δημιουργήσει ευρεία σειρά εργαλείων για γεωργία, όπως ελαιοραβδιστικά, μηχανήματα μεταφοράς, ψεκαστικά κ.ά. μέσω της επίσημης σελίδας της
Η έδρα της βρίσκεται στο Ηράκλειο, με διεύθυνση ΟύλωφΠάλμε 91 όπου και επισκεφθήκαμε τον χώρο.
Η ιστοσελίδα της εταιρείας MINOTAVROS – ΣΑΡΙΔΑΚΗΣ Γ. – ΒΙΔΑΚΗΣ Α. Ο.Ε. είναι https://minotavros.gr/
Ο Μιχ. Σαριδάκης με το πρώτο μοντέλο έξω από το μηχανουργείο στη Νικ.Πλαστήρα.
Η αποδοχή του κόσμου για τα νέα τότε μηχανήματα “Μινώταυρος” αποτέλεσε κοινωνικό φαινόμενο. Παραπάνω, εικόνες από παρέλαση με τρίκυκλα και συρόμενα βαγόνια σε κεντρικό δρόμο κωμόπολης της Κρήτης με τον κόσμο να παρακολουθεί! (Αρκαλοχώρι).
Ο Μιχ. Σαριδάκης και ο Αθαν. Βιδάκης,συναρμολογώντας το πρώτο μοντέλο (που μετονομάστηκε D4 αργότερα) με κινητήρα BSA και μετάδοση διπλού ιμάντα.
Οι πρώτες εργαλειομηχανές της εταιρίας.
Ο Αθανάσιος Βιδάκης.
Ο Αθαν.Βιδάκης σε επίδειξη του σκαπτικού με …ατρόμητο βοηθό σαν επιπλέον φορτίο.
Εικόνα 9. Τo τρίκυκλο Μινώταυρος στην έκθεση της εταιρείας (27.12.2022).
Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας σήμερα.
Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας την δεκαετία του 1980.
Εντός του εργοστασίου.
Εντός του εργοστασίου. Οι εργαλειομηχανές σε λειτουργία.
Σκαπτικά και τρίκυκλο Μινώταυρος.
To τρίκυκλο Μινώταυρος στην έκθεση της εταιρείας (27.12.2022).
Πηγές:
1. Κωνσταντίνος Γκαράκης & Γεωργία Ορφανάκη, ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΣΚΑΠΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ «ΜΙΝΩΤΑΥΡΟΣ», στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής (www.vidarchives.gr/reports/2022_12_2496).https://vidarchives.gr/reports/2022_12_2496
2.Είχατε κι εσείς Μινόταυρο ; Ελάτε να το θυμηθούμε iscreta.gr
3. https://www.neoiorizontes.gr/posoi-thymaste-ton-minotayro-i-exelixi-tis-kritikis-etaireias-me-ta-thrylika-skaptika-trikykla-4
4. https://www.krititraveller.gr/2020/10/blog-post_948.html
5. https://creteisland.gr/en/e-articles/23-%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CF%89%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%83-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B7
6. https://www.neoiorizontes.gr/posoi-thymaste-ton-minotayro-i-exelixi-tis-kritikis-etaireias-me-ta-thrylika-skaptika-trikykla-6/
*O κ. Γκαράκης είναι Ενεργειακός Μηχανικός , Msc, MA, MBA, ΥΠ. Διδάκτωρ
