Μουσείο Οίνου και Αμπέλου: Ένας χώρος καμάρι για το Καμάρι Μαλεβιζίου
Στο Καμάρι, τον όμορφο αυτό οικισμό του Μαλεβιζίου, με τη μεγάλη οινική παράδοση, συναντάμετο Μουσείο Οίνου και Αμπέλου το οποίο δημιουργήθηκε πριν από χρόνια για να αναδείξει την πλούσια κληρονομιά που απορρέει από την αμπελοκαλλιέργεια στην Κρήτη, η οποία συνδέεται άρρηκτα με το Μαλεβίζι, μια επαρχία που κάποτε ήταν κυρίαρχη σε αυτόν τον τομέα.
Το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, το οποίο σταμάτησε να λειτουργεί το 1983 καθώς δεν υπήρχαν πια μαθητές να γεμίσουν την αίθουσα του, μετατράπηκε, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης και Νήσων Αιγαίου 2007-2003, επί δημαρχίας του Κώστα Μαμουλάκη, σε ένα μικρό μουσείο όπου μπορεί ο επισκέπτης να δει και να μάθει πολλά γύρω από το αμπέλι, την καλλιέργεια και τα προϊόντα του.
Στους χώρους του βλέπουμε πληθώρα παλαιών και, για αρκετούς, ξεχασμένων αντικειμένων που κάποτε ήταν βασικά εργαλεία για τους αμπελοκαλλιεργητές και τις οικογένειες τους.
Αντικείμενα και εργαλεία για το κλάδεμα, το σκάψιμο, το ψέκασμα, τον τρύγο, την παραγωγή τσικουδιάς αλλά και τον τρόπο αξιοποίησης των προϊόντων του αμπελιού παρουσιάζονται στο μικρό Μουσείο στο Καμάρι με τρόπο εύληπτο και σε ξεχωριστές ενότητες.
Παράλληλα εκτίθεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό που αφορά στο αμπέλι, στίχοι γι αυτό από το Σπύρο Χαιρέτη καθώς και κείμενα ενημερωτικά για το πώς γινόταν παλιά η καλλιέργεια του αμπελιού και οι λοιπές εργασίες που το αφορούσαν.
Στην είσοδο του μουσείου παρουσιάζονται και φωτογραφίες γνωριμίας με τον ίδιο τον οικισμό που το φιλοξενεί, τις οποίες δώρισε η Φωτεινή Σκουλά, η οποία και πρωτοστάτησε στη δημιουργία του και με επαγγελματισμό μουσειολόγου έστησε την έκθεση του.
Στη μεγάλη αυλή του μουσείου, όπου πια δεν ακούγονται χαρούμενες φωνές μαθητών, ο επισκέπτης μπορεί να δει πατητήρια για την παρασκευή κρασιού ενώ υπάρχουν και εξέδρες για παρακολούθηση σχετικών με το αμπέλι και την καλλιέργεια του δράσεων. Ο χώρος είναι προσβάσιμος και για ΑΜΕΑ.
Παραμένει σχεδόν αναξιοποίητο
Βέβαια, οι λιγοστοί κάτοικοι του χωριού το χουν παράπονο που ο όμορφος αυτός χώρος, που δημιουργήθηκε και πλαισιώθηκε με αντικείμενα που όλοι τους δώρισαν για να ξεδιπλώσουν την ιστορία του αμπελιού και της καλλιέργειας του, δεν έχει αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα στο βαθμό που του αξίζει.
Θα μπορούσε να είναι επισκέψιμος για μαθητές σχολείων ώστε να γνωρίσουν πως γινόταν παλιά η καλλιέργεια των αμπελιών, με τι εργαλεία και πόσα πολλά προϊόντα προσφέρει, όμως τα σχολεία αγνοούν την ύπαρξη του. Μάλιστα όπως μάθαμε ο Δήμος, παρότι κατά καιρούς του έχει ζητηθεί, δεν διαθέτει ούτε μια καθαρίστρια να περιποιηθεί λίγο το χώρο και να απομακρύνει σκόνη και αράχνες που μαζεύονται όταν παραμένει για μήνες κλειστό.
Το αμπέλι στο Μαλεβίζι
Για την ιστορία ν' αναφέρουμε πως η πάλαι ποτέ επαρχία Μαλεβιζίου, μια περιοχή ιδιαίτερα εύφορη, ήταν γνωστή από την αρχαιότητα για την καλλιέργεια του αμπελιού της και την παραγωγή εξαιρετικού οίνου. Η παράδοση αυτή κορυφώθηκε επί Ενετών, οι οποίοι έδωσαν μεγάλο βάρος στην παραγωγή κρασιού και την εξαγωγή του.
Η οινική παράδοση του Μαλεβιζίου συνεχίστηκε και κατά την Τουρκοκρατία και στη συνέχεια με την απελευθέρωση της Κρήτης.
Αλλαγές είχαμε με την έλευση των Μικρασιατών προσφύγων στο νησί καθώς έφεραν μαζί τους τη δυναμική καλλιέργεια της σουλτανίνας που οδηγούνταν σε σταφιδοποίηση.
Σχεδόν όλα τα οινάμπελα του Μαλεβιζίου έδωσαν τη θέση τους στην σουλτανίνα αυξάνοντας κατακόρυφα την παραγωγή σταφίδας στο νομό Ηρακλείου.
Η εποχή του τρύγου και του απλώματος της σουλτανίνας έγινε για τα χωριά της επαρχίας ένα μεγάλο πανηγύρι με εκατοντάδες εργάτες να συρρέουν για να συνδράμουν στην πλούσια συγκομιδή των αμπελιών.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΑΣΗ η επαρχία Μαλεβιζίου παρήγαγε μέχρι τη δεκαετία του 1980 πάνω από 80.000 τόνους σταφίδας, η οποία εξάγονταν στο εξωτερικό.
Δυστυχώς από τη δεκαετία του 1990 το προϊόν έχασε την εμπορική αξία του και η καλλιέργεια αμπελιού συρρικνώθηκε δραματικά.
Σήμερα σχεδόν έχει εξαλειφθεί και στο Καμάρι. Όπου έβλεπες παντού αμπέλια, τώρα αντικρίζεις μόνο ελιές.
Γι αυτό και ο ρόλος που ήλθε να παίξει το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου είναι σημαντικός. Αρκεί μόνο να εμπεδωθεί και να υποστηριχθεί, καταρχήν από τη Δημοτική Αρχή Μαλεβιζίου και στη συνέχεια με τη δική της βοήθεια από τις λοιπές Αρχές και Φορείς. Ο χώρος είναι έτοιμος, να αποκτήσει μόνο ζωή περιμένει…
Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Φωνή του Μαλεβιζίου
