Με μία λέξη άθλια χαρακτηρίζουν οι ελαιοπαραγωγοί την εικόνα που συναντούν στους ελαιώνες τους.
Της Χρυσούλας Καλλιγιαννάκη
Η κατάσταση είναι τραγική καθώς η παρατεταμένη λειψυδρία δείχνει πλέον τις καταστροφικές επιπτώσεις στην πιο δυναμική καλλιέργεια της Κρήτης, την ελαιοκαλλιέργεια. Η ανομβρία των τελευταίων χρόνων, η έλλειψη βροχοπτώσεων που επηρέασε την ανθοφορία και κατ’ επέκταση την καρπόδεση (σε κάποιες περιοχές το φαινόμενο είναι αυξημένο) και από την άλλη οι παρατεταμένοι καύσωνες οδήγησαν στο «κάψιμο» του καρπού και την πρόωρη πτώση του.
Επιπλέον τα τελευταία χρόνια η υγρασία του εδάφους είναι μειωμένη με συνέπεια τα δέντρα να στρεσάρονται και να παράγουν λιγότερο λάδι. Στους δείχτες δυσκολίας προστίθεται και η αδυναμία ελέγχου του δάκου, όταν οι κλιματολογικές συνθήκες γίνονται ακραίες.
Κατά γενική ομολογία ο υπ’ αριθμόν πρώτος εχθρός της ελιάς, ο δάκος, δεν κατέστη δυνατόν να περιοριστεί φέτος, συνεπικουρούντο και της τραγικής έλλειψης φαρμάκων για την καταπολέμηση του από την Περιφέρεια, προσβάλλοντας τους ελαιώνες σε μια μεγάλη ακτίνα του νησιού και επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα αλλά και όποια ποσότητα ελαιολάδου παραχθεί.
Τα στοιχεία του ΕΛΜΕΠΑ Την εικόνα που περιγράφουν οι ίδιοι οι ελαιοπαραγωγοί έρχεται να πιστοποιήσει ο αναπληρωτής Καθηγητής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου ΕΛΜΕΠΑ Εμμανουήλ Καμπουράκης, ο οποίος ειδικεύεται μεταξύ άλλων στις μεσογειακές δενδρώδεις καλλιέργειες. Όπως υπογραμμίζει στη Φωνή του Μαλεβιζίου οι ελαιώνες είναι αρκετά επιβαρυμένοι από τη ξηρασία και την παρατεταμένη ανομβρία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά σε πολλές περιοχές. Σύμφωνα μάλιστα με τα στοιχεία με τις ετήσιες βροχοπτώσεις από τον αγρομετεωρολογικό σταθμό του ΕΛΜΕΠΑ καταγράφονται μόλις με 215.9 mm συνολικής βροχόπτωσης, χαμηλή ακόμα και για τα ελαιόδεντρα. «Περισσότερο έντονο είναι το φαινόμενο στους μη αρδευόμενους ελαιώνες, και σε αυτούς που εφαρμόζεται πλημμελείς διαχείριση και όχι οι ενδεδειγμένες καλλιεργητικές φροντίδες. Όσο αφορά την μειωμένη παραγωγή ελαιόκαρπου συντέλεσαν επίσης και οι δυσμενείς συνθήκες κατά την ανθοφορία των ελαιοδένδρων σε αρκετές περιοχές, παρότι το θέρος δεν σημειώθηκαν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες», υπογραμμίζει ο αναπληρωτής καθηγητής.
Αποκαρδιωτική εικόνα στο Μαλεβίζι
Αν και η εικόνα της παραγωγής στην Μεσσαρά περιγράφετε σε ανεκτά επίπεδα καθώς πλέον η ελαιοσυλλογή έχει ξεκινήσει στις περισσότερες περιοχές, στο Μαλεβίζι η εικόνα φαίνεται να είναι αποκαρδιωτική. «Ζήτημα να βγάλουμε το 20% της περσινής παραγωγής. Η χρονιά είναι δράματική. Ο δάκος έκανε πολλές ζημιές παντού, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ανομβρία. Ότι ζημιά δεν έγινε στην καρπόδεση έγινε με τις ζέστες και την λειψυδρία που αποτελείωσαν τις ελιές», αναφέρει με παραστατικό τρόπο ο νέος αντιπρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κρουσώνα Γιώργος Λουμπάκης, συμπληρώνοντας πως για πολλούς αγρότες υπάρχει ζήτημα επιβίωσης καθώς βρίσκονται χωρίς εισόδημα και χωρίς επιδοτήσεις. Το ελαιοτριβείο του Κρουσώνα αναμένεται να ανοίξει τις επόμενες ημέρες ενώ το Συνεταιριστικό ελαιουργείο της Τυλίσου εκκίνησε πριν λίγες μέρες στην νέα ελαιοκομική περίοδο.
Παραστατικός και ο γνωστός αγροτοσυνεταιριστής, αντιπρόεδρος στην ΣΑΣΟΕ Μιχάλης Καμπιτάκης ο οποίος αναφέρει πως πολλοί αγρότες πάνε στα λιόφυτα τους για τη συγκομιδή και τελικά φεύγουν, καθώς αντικρίζουν τους συρρικνωμένους καρπούς από την ανομβρία και τον καύσωνα.
Την ίδια ώρα και ο πρόεδρος των ελαιουργών του Ηρακλείου Μάκης Αφθονίδης εμφανίζεται εξαιρετικά συγκρατημένος για την τελική έκβαση της ελαιοσυλλογής και για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου καθώς η παρατεταμένη λειψυδρία έχει σοκάρει την πλειοψηφία των ελαιώνων. Ήδη ο δάκος έχει επηρεάσει ανεπανόρθωτα τις οξύτητες. Σύμφωνα με τον κ. Αφθονίδη παρατηρείται να φθάνουν στα ελαιουργία κουκούτσια με φλοιό αντί για ελιές καθιστώντας την ελαιοποίηση εξαιρετικά δύσκολη.
Παρότι η ελιά είναι αρκετά ανθεκτικό δέντρο η παρατεταμένη έλλειψη νερού θέτει σοβαρό περιορισμό στην παραγωγή της, μειώνει τη φωτοσύνθεση (λιγότερη διαδικασία παραγωγής ενέργειας), καθώς και την «αγωγιμότητα φύλλων»), κάτι που περιορίζει την ανάπτυξη καρπών. Η ξηρασία επηρεάζει επίσης την ποιότητα του ελαιολάδου καθώς μειώνεται η συγκέντρωση φαινολών, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την αντιοξειδωτική ικανότητα και την οργανοληπτική ποιότητα. Κατά την περίοδο ωρίμανσης, αν δεν υπάρχει αρκετό νερό, οι καρποί μπορεί να αφυδατωθούν και η συσσώρευση λαδιού μέσα τους να μειωθεί. Επίσης, η παρατεταμένη ξηρασία μπορεί να προκαλέσει πτώση καρπών δηλαδή το δέντρο «ρίχνει» ελιές πριν τη συγκομιδή για να προστατευτεί.
Εκτιμήσεις παραγωγής και τιμές
Ο Μιχάλης Καμπιτάκης εκτιμά πως φέτος η Κρήτη συνολικά βρίσκεται με παραγωγή κάτω από το 80% συγκριτικά με μια καλή ελαιοπαραγωγική χρονιά και 50%-60% κάτω από μια μέτρια χρονιά . «Ελαιώνας με 100 μουρέλα φέτος έβγαλε μόλις ένα τσιγκάκι ελιές το κάθε δέντρο. Στις ξερές από πέρσι ελιές που ωστόσο κατάφεραν να δέσουν, χάθηκε στην πορεία η σοδειά λόγω της λειψυδρίας και του καύσωνα», λέει στη ΦΜ, εκτιμώντας πως η παραγωγή στο νησί δεν θα ξεπεράσει τους 50.000 τόνους, όταν πέρσι η συνολική παραγωγή «κλείδωσε» περίπου στους 100.000 τόνους. Είναι χαρακτηριστικό, όπως μας λέει, πως από το ελαιουργείο των Ασιτών πέρσι πέρασαν 550 τόνοι ελαιολάδου και φέτος με τα βίας θα φτάσουν στους 50 τόνους. Το πιο ενδεικτικό πάντως είναι πως υπάρχει οικογένεια η οποία πέρυσι παρήγαγε 21,5 τόνους και φέτος ολοκλήρωσε νωρίς τη συγκομιδή με μόλις 1,5 τόνο ελαιολάδου.
Σοβαρές εμπορικές πράξεις που θα διαμορφώσουν τις τιμές παραγωγού δεν έχουν γίνει ακόμη ενώ και αυτοί που κάθε χρόνο βγαίνουν και ανακοινώνουν τιμές είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί. Πάντως οι γνωρίζοντες την αγορά εκτιμούν πως η τιμή της νέας παραγωγής ελαιολάδου φέτος εκκινεί από τα 5 € / κιλό.
Χρηματοδότηση τώρα στην Κρήτη για την άρδευση
Σύμφωνα με τον εντεταλμένο σύμβουλό ποιότητας ζωής της υπαίθρου της Περιφέρειας Κρήτης, Πρίαμο Ιερωνυμάκη περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ χάνονται κάθε χρόνο από την φυτική παραγωγή την κτηνοτροφία και την μελισσοκομία λόγω της ξηρασίας. Ο ίδιος σημειώνει πως εδώ και τώρα πρέπει να χρηματοδοτηθούν οι μελέτες για αρδευτικά έργα στην Κρήτη, όπως έχει γίνει και στη Θεσσαλία . «Η Κρήτη είναι αδικημένη. Απαιτείται να εφαρμοστεί ένα ειδικό καθεστώς ενόψει και της νέας ΚΑΠ. Να αναγνωριστούν όλες οι ιδιαιτερότητες , όπως ο μικρός κλήρος σε όλες τις καλλιέργειες για την Κρήτη που πρέπει να πάρει επιτέλους αυτό που της αναλογεί», υπογραμμίζει με δηλώσεις του στη ΦΜ.
Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
