Η πρόσφατη ψήφιση του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) σηματοδοτεί μια τομή στην προσπάθεια της χώρας να μειώσει τα τροχαία ατυχήματα και να ενισχύσει την οδική ασφάλεια.
Της Φέλιας Παντελάκη
Με αυστηρότερα πρόστιμα, αυξημένες ποινές και ειδική μεταχείριση για υποτροπές, ο νέος ΚΟΚ στοχεύει όχι μόνο στην τιμωρία των παραβατών αλλά και στην πρόληψη μέσω εκπαίδευσης, ελέγχων και βελτίωσης των υποδομών.
Οι κυριότερες αλλαγές περιλαμβάνουν αυστηρότερες κυρώσεις για τη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, τη μη χρήση κράνους ή ζώνης ασφαλείας, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και τις υπερβολικές ταχύτητες, καθώς και ποινές φυλάκισης για σοβαρές παραβάσεις που έχουν ως αποτέλεσμα ατυχήματα.
Παράλληλα, τα συναρμόδια υπουργεία υλοποιούν μέτρα που αφορούν την ενίσχυση των τροχονομικών ελέγχων, την ψηφιακή εποπτεία, τη βελτίωση υποδομών και την εκπαίδευση των νέων οδηγών, με στόχο μια ολιστική προσέγγιση στην οδική ασφάλεια.
Ο πρόεδρος του Ε.ΣΥ.ΠΡΟ.ΤΑ. (Εθελοντικός Σύλλογος Πρόληψης Ατυχημάτων), κ. Γιάννης Λιονάκης, ένας από τους πλέον καταξιωμένους γνώστες θεμάτων οδικής ασφάλειας, σε συνέντευξή του στη Φ.Μ. μιλάει για το περιεχόμενο και τις προκλήσεις του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που φέρνει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας;
«Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος είναι ότι ο νέος ΚΟΚ δεν διαφέρει σημαντικά από τον προηγούμενο. Οι αλλαγές περιορίζονται σε δύο-τρία βασικά σημεία:
• Η διήθηση (ελιγμοί σε κίνηση) των μηχανών
• Η δυνατότητα των δήμων, υπό προϋποθέσεις, να προσδιορίζουν τα όρια ταχύτητας στα 30 χιλιόμετρα την ώρα εντός του αστικού ιστού.
• Ο χαρακτηρισμός της εγκατάλειψης θύματος ως κακουργηματικής πράξης — κάτι που επιθυμούσαμε και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ωστόσο, η ουσιαστική αλλαγή αφορά το κυρωτικό πλαίσιο, δηλαδή τις ποινές.
Ο νέος ΚΟΚ ταξινομεί τις παραβάσεις με βάση την κοινωνική απαξία και την επικινδυνότητά τους και επιβάλλει αντίστοιχες κυρώσεις. Θα τον χαρακτήριζα ως «κώδικα της υποτροπής».
Ακόμα και η πρώτη παράβαση, όπως η μη χρήση ζώνης, κράνους ή η στάθμευση σε θέση ΑμεΑ, επισύρει πλέον βαριά πρόστιμα. Σε παραβάσεις όπως αυτές, καθώς και στην παραβίαση κόκκινου σηματοδότη ή STOP, τα πρόστιμα ξεκινούν από 350 ευρώ και συνοδεύονται από αφαίρεση των στοιχείων οδήγησης για έναν μήνα.
Σημαντικό επίσης είναι ότι πλέον δεν “τιμωρείται” το όχημα, παρά μόνο σε περιπτώσεις μέθης, όπου προβλέπεται προσωρινή κατάσχεση. Για όλες τις άλλες παραβάσεις, το πρόστιμο επιβάλλεται στον οδηγό. Κι αυτό είναι σωστό, αφού πολλά οχήματα χρησιμοποιούνται από περισσότερα του ενός άτομα — για παράδειγμα, σε μια οικογένεια ή σε μια επιχείρηση.
Πλέον έχουμε πρόστιμα παντού. Ξεκινούν από 350 ευρώ και συνοδεύονται από αφαίρεση της άδειας οδήγησης για έναν μήνα.
Σε περίπτωση υποτροπής — δηλαδή αν μέσα στον ίδιο χρόνο επαναληφθεί η ίδια παράβαση — το πρόστιμο αυξάνεται στα 1.000 ευρώ, η αφαίρεση φτάνει τους έξι μήνες, και το πρόστιμο μπορεί να φτάσει έως και τις 8.000 ευρώ, σε περιπτώσεις όπως οι «κόντρες» σε δημόσιο δρόμο, και ούτω καθεξής».
Θα βοηθήσει τελικά στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και στη μείωση των θανάσιμων ή σοβαρών τροχαίων;
«Φοβάμαι ότι μακροπρόθεσμα θα τον συνηθίσουν. Στην αρχή και για κάποιο διάστημα, ο κόσμος θα φοβηθεί — κι αυτό είναι το πικρό σημείο: Ο Έλληνας, σε πολλές περιπτώσεις, φοβάται περισσότερο για την τσέπη του παρά για τη ζωή του. Ωστόσο, ο φόβος ίσως οδηγήσει κάποιους στη συμμόρφωση. Κι αυτό είναι κάτι».
Τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει ιδανικά ένας σύγχρονος ΚΟΚ;
«Αν με ρωτούσε κάποιος “τι θα ήθελες από έναν ΚΟΚ;”, θα απαντούσα:
• Μηδενική χρήση αλκοόλ κατά την οδήγηση.
• Αναθεώρηση των κανόνων προτεραιότητας, ειδικά στους κυκλικούς κόμβους, σύμφωνα με ό,τι ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Αλλά κυρίως αυτό που θα ήθελα, θα ήθελα έναν νόμο ο οποίος ξεκινώντας να μιλάει εμπεριστατωμένα και σχεδιασμένα με στρατηγική προοπτική για την οδική ασφάλεια, θα την έφερνε, θα την επέβαλε δια νόμου στην ελληνική κοινωνία, ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο – για να μην πω από το μαιευτήριο όπως συνηθίζω να λέω – και σε όλες τις τάξεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας, και μέχρι κάποιος να δώσει εξετάσεις για άδεια οδήγησης.
Όπου και εκεί θα φρόντιζα να είναι περισσότερο μια εξέταση η οποία θα προσιδιάζεται σε μια οργανωμένη κυκλοφοριακά κοινωνία, παρά σε κάποιες εξετάσεις οι οποίες, όπως γίνεται τώρα, δεν εξετάζουν την ουσία της γνώσης της οδήγησης».
Πού εντοπίζεται το πραγματικό πρόβλημα στην Ελλάδα;
«Το πρόβλημα με τον ΚΟΚ δεν είναι η νομοθεσία. Ποτέ δεν ήταν. Το πρόβλημα είναι η εφαρμογή και η επιτήρηση.
Το Υπουργείο έχει συζητήσει την τοποθέτηση καμερών κ.λπ., αλλά το ουσιώδες είναι να ελέγχεται η τήρηση των κανόνων. Και αυτό μπορεί να γίνει είτε με φυσική παρουσία είτε με τεχνικά μέσα. Αν δεν επιβλέψουμε, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα.
Ακόμα και το όριο των 50 χλμ/ώρα που είχαμε, δεν ήταν το πρόβλημα. Το πρόβλημα ήταν εκείνος που κινούνταν με 60–70. Προφανώς και η μείωση των ορίων βοηθάει — αυτό είναι δεδομένο — γιατί βελτιώνεται η οδική ασφάλεια και περιορίζονται οι συνέπειες μιας σύγκρουσης.
Εκείνο που είχε σημασία, λοιπόν, ήταν να ελεγχθεί αυτός που κινείται με μεγαλύτερη ταχύτητα από το επιτρεπτό. Τον έγραψε κάποιος; Τον ελέγξαμε ποτέ;
Γι’ αυτό, δεν αρκεί να θεσπίσουμε το πλαίσιο. Το ζητούμενο είναι να επιτηρούμε την τήρησή του. Εκεί βρίσκεται η ουσία του προβλήματος — κι εκεί βρίσκεται και η λύση».
Από υψηλά πρόστιμα μέχρι ποινή φυλάκισης
Ο νέος ΚΟΚ φέρνει σαρωτικές αλλαγές στις κυρώσεις για βασικές παραβάσεις που συχνά οδηγούν σε σοβαρά τροχαία δυστυχήματα. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν οι αυστηροποιημένες ποινές για:
Χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση:
Χωρίς να προκαλείται ατύχημα, το πρόστιμο ξεκινά από 350 ευρώ και η αφαίρεση άδειας οδήγησης διαρκεί 30 ημέρες. Στην πρώτη υποτροπή το πρόστιμο εκτοξεύεται στα 1.000 ευρώ με αφαίρεση για 180 ημέρες, ενώ στη δεύτερη το πρόστιμο φτάνει τα 2.000 ευρώ με αφαίρεση για 1 έτος.
Αν προκαλείται ατύχημα, οι ποινές είναι ακόμη πιο αυστηρές, φτάνοντας μέχρι και σε ποινές κάθειρξης σύμφωνα με το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα.
Μη χρήση κράνους σε μοτοσικλέτα:
Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, που αυξάνεται σε 1.000 ευρώ και 180 ημέρες στην πρώτη υποτροπή και 2.000 ευρώ και 1 έτος στη δεύτερη.
Μη χρήση ζώνης ασφαλείας:
Ο οδηγός τιμωρείται με πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας 30 ημερών, ενώ ο συνεπιβάτης με 150 ευρώ. Στις υποτροπές τα πρόστιμα και οι ποινές αφαίρεσης αυξάνονται σημαντικά.
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ:
Οι κυρώσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα, με πρόστιμα που ξεκινούν από 350 ευρώ και φτάνουν μέχρι και 4.000 ευρώ, αφαίρεση αδειών από 30 ημέρες έως 10 έτη, ενώ περιλαμβάνονται και ποινές φυλάκισης και υποχρεωτική ακινητοποίηση οχημάτων.
Υπερβολική ταχύτητα:
Πρόστιμα και αφαίρεση άδειας αυξάνονται ανάλογα με το βαθμό υπέρβασης του ορίου, ενώ η οδήγηση με ταχύτητα πάνω από 200 χλμ/ώρα ή συμμετοχή σε παράνομες «κόντρες» επιφέρει τις αυστηρότερες ποινές.
Παραβίαση σηματοδότη και STOP:
Πρόστιμα και αφαίρεση άδειας αυστηροποιούνται, ειδικά αν υπάρξει ατύχημα, με διπλασιασμό των προστίμων και μεγάλες περιόδους αφαίρεσης.
Οδήγηση χωρίς άδεια:
Πρόστιμο 1.000 ευρώ και φυλάκιση μέχρι 2 έτη, που αυξάνονται δραστικά στις υποτροπές.
Παράλληλα, προστίθενται ρυθμίσεις για την παρακώλυση σιδηροδρόμων και δημόσιας συγκοινωνίας, καθώς και αυστηροποίηση της χρήσης λεωφορειολωρίδων για ταξί.
Το γενικό όριο ταχύτητας εντός κατοικημένων περιοχών παραμένει στα 50 χλμ/ώρα, με εξαιρέσεις έως 70 χλμ/ώρα σε αρτηρίες και λεωφόρους και με περιοχές με σχολεία ή παιδικές χαρές να έχουν όριο 30 χλμ/ώρα.
Αυστηροποίηση του ποινικού πλαισίου
Η ψήφιση του νέου ΚΟΚ συνοδεύεται από μια σειρά σημαντικών μέτρων που θα υλοποιηθούν το αμέσως επόμενο διάστημα, με στόχο τον αποτελεσματικό έλεγχο, την εκπαίδευση, την πρόληψη και τη βελτίωση των υποδομών.
Μεταξύ αυτών σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, έχουν ενσωματωθεί στον Ποινικό Κώδικα διατάξεις που επιβάλλουν αυστηρές ποινές σε ορισμένες οδικές παραβάσεις, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια μέθης με πρόκληση ατυχήματος, η χρήση κινητού τηλεφώνου που προκαλεί δυστύχημα και η παραβίαση STOP με σοβαρές συνέπειες.
Οι ποινές πλέον περιλαμβάνουν:
• Καθείρξεις έως και 10 έτη για θανατηφόρα ατυχήματα με υπαιτιότητα.
• Ισόβια κάθειρξη σε ακραίες περιπτώσεις όπου η οδήγηση έχει αποτέλεσμα πολλαπλούς θανάτους ή πολύ σοβαρές βλάβες.
• Υποχρεωτική ακινητοποίηση οχημάτων.
Αυτές οι αυστηροποιήσεις έχουν ως στόχο την αποτροπή της επανάληψης επικίνδυνων συμπεριφορών και την ενίσχυση της ευθύνης των οδηγών.
Τι λένε οι οδηγοί του Γαζίου;
Αν και ακόμα η πλειοψηφία των οδηγών δεν έχει εντρυφήσει στον νέο ΚΟΚ οι περισσότεροι τον κρίνουν ως θετικό. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις τους, στη Φωνή του Μαλεβιζίου.
«Είμαι υπέρ 100%. Γίνονται συνέχεια θανατηφόρα τροχαία, καθημερινά. Για παράδειγμα, πιστεύω ότι είναι βασικό που έχει αυστηροποιηθεί το πρόστιμο για τη χρήση κινητού», δήλωσε ο κ. Μανώλης Κεφαλογιάννης.
Υπέρ και η κα Καλλιόπη Κασαπάκη: «Εννοείται ότι είμαι υπέρ. Θεωρώ πως είναι καλό και θα έπρεπε να επεκταθεί ακόμα περισσότερο, για παράδειγμα με όριο ηλικίας για τους οδηγούς».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο κ. Γεώργιος Βαμβουκάς: «Είμαι υπέρ και πιστεύω πως θα έπρεπε να είναι ακόμα πιο αυστηρές οι ποινές
για όσους οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ, για παραβιάσεις ορίου ταχύτητας ή για όσους οδηγούν χωρίς δίπλωμα».
Ο κόσμος πρέπει να μάθει να οδηγεί σωστά, ανέφερε ο κ. Γιώργος Νταγιάκας που κρίνει και αυτός ως ορθή την αυστηριοποίηση του νέου κώδικα καθώς «πολλές παραβάσεις γίνονται από απερισκεψία και πρέπει ο κόσμος να ευαισθητοποιηθεί».
Σε αυτό συμφωνεί και ο κ. Στέργιος Λαρέντζος: «Είμαι υπέρ. Καλώς το κάνουν, μπας και βάλουν μυαλό όλοι. Πιστεύω πως η αυστηροποίηση των ποινών θα βοηθήσει, αν οι Έλληνες συμμορφωθούν με τους νέους νόμους. Νομίζω πως θα είναι για καλό».
Από την πλευρά της αν και υπέρ η κα Κατερίνα Πλαΐτακη ως προυπόθεση θέτει και την κατάσταση του οδικού δικτύου. Την κατάσταση του οδικού δικτύου θέτει ως πρωταρχική προϋπόθεση και ο κ. Μενέλαος Παπαδιός που διαφωνεί «Πρώτα πρέπει να φτιαχτούν οι δρόμοι, τα δίκτυα κ.ά. και μετά να αυστηροποιηθούν οι ποινές».
Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ
