Η γνώση γίνεται δύναμη για τους ελαιοπαραγωγούς – Ερευνητές του ΕΛΜΕΠΑ στο Μαλεβίζι για το χρυσάφι της Κρητικής γης

Η ποιότητα του ελαιόλαδου και οι παράγοντες που την επηρεάζουν βρέθηκαν στο επίκεντρο της ενημερωτικής εκδήλωσης – εκπαίδευσης  που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με το Δήμο Μαλεβιζίου και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο την Παρασκευή 12 Απριλίου στη Δημοτική Πινακοθήκη Μαλεβιζίου στην Τύλισο, στην οποία οι ομιλητές ενημέρωσαν τους παραγωγούς προτρέποντας τους, «αν θέλουν να έχουν πάντα καλές τιμές, να παράγουν πάντα ποιοτικό λάδι». 

Της Χρυσούλας Καλλιγιαννάκη

Ποιος είναι όμως στην πραγματικότητα ο ορισμός του ποιοτικού ελαιόλαδου;

Απάντηση στο ιδιαίτερα κρίσιμο ερώτημα δίνει ο δάσκαλος, όπως τον αποκαλούν οι συνεργάτες του, ερευνητές και βέβαια οι φοιτητές του. Ο ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Γεωπονίας του Ελληνικού  Μεσογειακού Πανεπιστήμιου Δημήτρης Λυδάκης.

Σε ρόλο εκπαιδευτή και των αγροτών, ξεκαθαρίζει πως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο που αποτελεί την κορωνίδα, αναφορικά με την ποιότητα του προϊόντος, δεν είναι απλά το λάδι των 3 γραμμών, που μπορεί και πρέπει να παράγει το ευλογημένο νησί μας. Φυσικά και η οξύτητα συνδέεται με την ποιότητα του προϊόντος και αποτελεί το χαρακτηριστικό εκείνο, που καθορίζει ουσιαστικά την τιμή του, για τον παραγωγό.

Ένα έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ωστόσο ξεχωρίζει κυρίως, για τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά, την φρουτώδη γεύση, τα αρωματικά του στοιχεία και την πλήρη απουσία ελαττωμάτων.

Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η βιολογική και διαιτητική του αξία την οποία απέδειξε η περίφημη «μελέτη των Επτά Χωρών» και οι έρευνες που ακολούθησαν. Αποκάλυψε μάλιστα πως στην  Κορωνέικη ελιά που κυριαρχεί στην Κρήτη, τα τελευταία χρόνια εντοπίστηκαν δύο ουσίες, η ελαιοκανθάλη και η ελαιασίνη, που υπάρχουν στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και αποτελούν ίσως και το μυστικό των υγιεινών επιδράσεων του! Σύμφωνα με τον ίδιο, μελέτες έδειξαν πως η Κορωνέικη έχει την μεγαλύτερη περιεκτικότητα των δύο αυτών συστατικών.

Λάθη και παραλείψεις

Όπως εξήγησε στους παριστάμενους αγρότες ο κ. Λυδάκης στην Κρήτη δεν θα έπρεπε να παράγονται λάδια με ελαττώματα, υπογραμμίζοντας πως η παρουσία τους στο  προϊόν πολλές φορές οφείλεται  σε λάθη και παραλείψεις των ίδιων των παραγωγών. «Τα ελαττώματα στο λάδι είναι ανθρώπινα δημιουργήματα», τόνισε με έμφαση ο ομότιμος καθηγητής του ΕΛΜΕΠΑ, σημειώνοντας πως o απρόσεκτα συγκομισμένος ελαιόκαρπος, συντηρημένος σε κακές συνθήκες, η καθυστέρηση της μεταφοράς και επεξεργασίας του στο ελαιουργείο, καθώς και η κακή συντήρηση του παραγόμενου ελαιόλαδου είναι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την οξύτητα του και την ουσιαστική του ποιότητα. Χαρακτήρισε  τεράστιο λάθος την συλλογή του ελαιόκαρπου σε πλαστικά τσουβάλια, τα οποία δυστυχώς εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, συστήνοντας τα πλαστικά τελάρα και τα παλετοκιβώτια τοποθετημένα σε στεγασμένο χώρο με καλό αερισμό.  

Συμβουλεύει τους παραγωγούς να μην καθυστερούν την ελαιοσυλλογή και την έκθλιψη του ελαιόκαρπού,  καθώς αυξάνεται η οξύτητα και μειώνεται η περιεκτικότητα σε πολύτιμες ουσίες όπως τα φαινολικά συστατικά.

Σημειώνεται ,πως βρίσκεται στο ΕΛΜΕΠΑ σε εξέλιξη έρευνα για τον χρόνο συγκομιδής της ελιάς, με τον κ. Λυδάκη να συνιστά την έναρξη της ελαιοσυλλογής, μόλις ροδίσει ο καρπός.

«Η Κρήτη είναι η φωλιά του δάκου»

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον υπ' αριθμό έναν εχθρό της ελιάς, το δάκο. Όπως είναι ήδη γνωστό οι δακοπροσβολές στην ελαιοκαλλιέργεια επηρεάζουν τόσο την ποσότητα αλλά κυρίως την ποιότητα του ελαιολάδου. Ο κ. Λυδάκης υπογράμμισε πως η Κρήτη είναι η «φωλιά του δάκου» και ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την οξύτητα του προϊόντος και σημαντικά ελαττώματα, όπως το «σκουλήκι».

Ο καθηγητής σημείωσε πως ο δάκος προκαλεί την έναρξη της τάγγιση μέσα στον ελαιόκαρπο, υποστήριξε πως οι δακοπαγίδες είναι μια καλή τεχνική και υπερθεμάτισε υπέρ της αποκέντρωσης του έργου της δασοπροστασίας με δολωματικούς ψεκασμούς, που ήδη διεκδικεί η Περιφέρεια Κρήτης.

Η τάγγιση, ο καρκίνος του λαδιού

Η τάγγιση (οξείδωση) όπως είπε, είναι «ο καρκίνος του λαδιού». Αποτελεί την διαδικασία που υποβαθμίζει την ποιότητα του και το καθιστά σταδιακά επικίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή καθώς μπορεί να μετατραπεί σε τοξικό. «Το λάδι είναι βρώσιμο μέχρι 2 βαθμούς οξύτητας», είπε. Ωστόσο, ένα ταγγισμένο ελαιόλαδο με οξύτητα τρεις γραμμές είναι «λαμπάντε» δηλαδή ακατάλληλο για κατανάλωση.,

Οι επιμολυντές του ελαιόλαδου

Η ποιότητα του ελαιόλαδου, όπως εξήγησε και ο επίκουρος καθηγητής του ΕΛΜΕΠΑ Λευτέρης Αλυσσανδράκης, επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, τους επιμολυντές, που είναι τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων, οι πλαστικοποιητές, οι υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων (από τα ελαιοραβδιστικά και τα ξυλοκοπτικά που χρησιμοποιούνται στο κλάδεμα της ελιάς) οι μυκοτοξίνες ακόμα και τα υπολείμματα καθαριστικών στα  ελαιοτριβεία. Ο  ερευνητής τόνισε πως οι παραπάνω είναι μεν οι σημαντικότεροι επιμολυντές του ελαιόλαδου αλλά σχετίζονται κυρίως με την εμπορικότητα και όχι με την ασφάλεια για την ανθρώπινη κατανάλωση, όταν είναι σε επίπεδα κάτω από τα προβλεπόμενα όρια. Σημείωσε εξάλλου, πως αναμένεται να τα βρουν μπροστά τους οι αγρότες , τα επόμενα χρόνια,  καθώς η ΕΕ έχει θέσει τους επιμολυντές του ελαιολάδου στο στόχαστρο της.  

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στα ζητήματα της υπολειμματικότητα των φυτοφαρμάκων στο ελαιόλαδο, με επεμβάσεις από τους παραγωγούς,  με τον κ. Λυδάκη να επικρίνει τις προσπάθειες σπίλωσης των κρητικών ελαιόλαδων -με παραπλανητικά στοιχεία- υπογραμμίζοντας ωστόσο και την ανάγκη για την ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων στις περιπτώσεις που είναι αναγκαία, σύμφωνα πάντα με τα προβλεπόμενα όρια.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον είχε επίσης η παρουσίαση της ερευνήτριας και επιστημονικής συνεργάτιδας του ΕΛΜΕΠΑ Γιώτας Ψειροφωνιά η οποία παρουσίασε τις ορθές πρακτικές για την παραγωγή ελαιολάδου υψηλής ποιότητας από το κλάδεμα την φυτοπροστασία, την άρδευση, την λίπανση μέχρι και την συγκομιδή.  

Στα πλαίσια της ενημερωτικής εκπαίδευσης έγινε και οργανοληπτική αξιολόγηση από τον Ομότιμο Καθηγητή του ΕΛΜΕΠΑ Δημήτρη Λυδάκη και την κ. Αργυρώ Στραταριδάκη, στην οποία συμμετείχαν οι παραγωγοί.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός για την προστασία και ανάδειξη του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου 

Η νέα πρόεδρος της «Αγροτροδιατροφικής Σύμπραξης»  Ειρήνη Χουδετσανάκη παρουσίασε το στρατηγικό σχεδιασμό της Περιφέρειας Κρήτης και του προγράμματος που αφορά στην προστασία και ανάδειξη του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου «Κρήτη/ Kriti».

Η προγραμματική σύμβαση που προβλέπει το έργο θυμίζουμε πως είχε υπογραφεί τον περασμένο Δεκέμβριο από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Λευτέρη Αυγενάκη και τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη. 

Η κα Χουδετσανάκη παρουσιάζοντας τις προτάσεις επί του σχεδίου δράσης, τόνισε πως οι δήμοι της Κρήτης έχουν αγκαλιάσει και την προσπάθεια των ενημερωτικών εκπαιδευτικών συναντήσεων που επίσης εντάσσονται στο συνολικό πρόγραμμα .  σημειώνεται πως θα ακολουθήσουν αντίστοιχες εκπαιδευτικές εκδηλώσει για τους ελαιοτριβείς καθώς και για στα στελέχη της εστίασης για την ανάδειξη της συμβολής του ελαιολάδου στην γαστρονομία. 

Η  παρουσία των αγροτών ωστόσο θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερη.  

Ξεκινώντας την παρουσίαση ανέφερε την σημασία να συμβάλει το εν λόγο πρόγραμμα στον Εθνικό Σχεδιασμό και υπογράμμισε πως κάθε τόπος έχει υποχρέωση να σχεδιάσει ανάλογα με τις ανάγκες του. Επανέλαβε την στόχευση για την δημιουργία ενός ισχυρού  Brand name καθώς και την σύνδεση του αγροτοδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό. Αναφέρθηκε δε και στο σχεδιασμό για την Σύσταση γραφείου Ελαιολάδου στην Περιφέρεια Κρήτης.

Από την πλευρά του ο αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας Σταύρος Τζεδάκης που χαιρέτησε την εκδήλωσε τόνισε την σπουδαιότητα της ελαιοπαραγωγής με βάση το σπουδαίο περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, χαρακτηρίζοντας την ελιά εθνικό προϊόν για το νησί μας και υπεραμύνθηκε του τρίπτυχου ποιότητα, ταυτότητα, ανταγωνιστικότητα.

Στάθηκε ωστόσο στην μεγάλη πρόκληση της κλιματικής αλλαγής με έμφαση στα αποθέματα του νερού και στην γενικότερη εκπαίδευση των παραγωγών απέναντί στα νέα δεδομένα.

Ο δήμαρχος Μαλεβιζίου Μενέλαος Μποκέας με την ιδιότητα και του αντιπροέδρου του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης καλωσόρισε στο Μαλεβίζει τους ερευνητές και τους εκπροσώπους της Περιφέρειας που υλοποιούν την δράση. 

Ο ίδιος μάλιστα ανακοίνωσε τον σχεδιασμό του ΣΕΔΗΚ για την ανάδειξη της ιστορικότητας της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη από την Μινωική περίοδο μέχρι σήμερα. Επίσης ανακοίνωσε  πως επίκεινται η δημιουργία παρατηρητηρίου ελαιολάδου, δράσεων για την ανάδειξη και σύνδεση μέσω των ΟΤΑ του ελαιολάδου και του ελαιώνα με τον τουριστικό τομέα. Επίσης τόνισε πως η τοπική αυτοδιοίκηση θα συμμετέχει δυναμικά στην διεκδίκηση με όλους τους φορείς για όσα αναλογούν στον κρητικό ελαιοπαραγωγό από την Κοινή Αγροτική Πολιτική και από άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ