ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ' ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 17/6/20

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

Α.ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Α1.α

1. Λ–«ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαιπαντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει»
2. Λ–«ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται»
3. Σ–«τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστα τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται»

Α1.β

1. «ἐπαγγελλόμενοί»
2. «ὄργανον»

Β1.

Ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου πραγματεύεται την έννοια της παιδείας και την ευεργετική της επίδραση στην ψυχή του ατόμου.Η ουσιαστικοποιημένη μετοχή του ειμί συνδέεται με την υπαρκτική σημασία του ρήματος.Το «ὂν» είναι αυτό που πραγματικά υπάρχει και η αναζήτηση του αποτέλεσε καίριο φιλοσοφικό ερώτημα οντολογικής φύσεως.Ο Σωκράτης διευκρινίζει πως το «τοῦ ὄντος τὸ φανότατον» είναι η Ιδέα του Αγαθού.Επομένως ο Σωκράτης ταυτίζει το αληθινά υπαρκτό με το αγαθό, με το είναι, με την Ιδέα του Αγαθού.Σκόπιμα ο Πλάτωνας αφήνει την ερμηνεία του απροσδιόριστη και περιορίζεται σε κάποιους υπαινιγμούς. Ως αγαθό ορίζεται το είναι, η ενότητα που διαπερνά την πολλαπλότητα , ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη.Συμβολίζεται με τον ήλιο που είναι πηγή ζωής.

Με τον όρο «περιαγωγή» ο Σωκράτης αποδίδει φιλοσοφική βαρύτητα στους ισχυρισμούς του.Δείχνει –με έμφαση στους όρους «περιαγωγή», «περιακτέον»- ότι η γνώση και η παιδεία οφείλει καθολικά να μεταστρέφει την ψυχή από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών.Πρόκειται για μια επίπονη και ανωδική πορεία προς το φως που απελευθερώνει το άτομο και το ωθεί στην νοησιαρχική αντίληψη για τον κόσμο.Η παιδεία κατά τον Σωκράτη δεν είναι η βαθμιαία κατάκτηση γνώσεων ξένων προς το άτομο αλλά η ανάπτυξη γνώσεων που υπάρχουν ήδη σε αυτόν,η ανώτερη βαθμίδα γνώσης,η θέαση των Ιδεών και της Ιδέας του Αγαθού.

Β2.

Η αλληγορία του σπηλαίου ως μια μακροσκελής συμβολική αφήγηση,βρίθει υπαινιγμών για την σύγχρονη πνευματική και πολιτική πραγματικότητα της εποχής του Πλάτωνα.Στο δοθέν χωρίο ο Σωκράτης κάνει έναν δριμύ υπαινιγμό στους σοφιστές.Ειδικότερα τους ασκεί οξεία κριτική καθώς υποστήριζαν την παροχή γνώσεων ως επάγγελμα έναντι αδρής αμοιβής.Ο Σωκράτης είναι κάθετα αντίθετος με αυτή την πρακτική καθώς θεωρεί ότι ο άνθρωπος δεν αποκτά την γνώση εξωτερικά αλλά την βιώνει εσωτερικά ως γνωστική διαδικασία («ανάμνησιν») Η εσωτερικότητα της γνώσης επισημαίνεται από την επανάληψη της πρόθεσης «ἐν»  . Για να καταστήσει εναργέστερη την άποψη του χρησιμοποιεί μία παρομοίωση για να δείξει ότι η εμφύτευση γνώσεων των σοφιστών προς τους μαθητές είναι τόσο άτοπη όσο η ικανότητα ενός τυφλού να αποκτήσει όραση στα μάτια. Επομένως οι σωστοί παιδαγωγοί δεν είναι όσοι γεμόζουν την ψυχή των μαθητών με εξωτερικά ερεθίσματα αλλα αυτοί που αφυπνίζουν και στρέφουν την ψυχή προς την σωστή κατεύθυνση.

Β3

1. α
2. γ
3. β
4. β
5. γ

Β4.α

φανόν – φάσμα

ἀνασχέσθαι – ανακωχή

περιακτέον – άξονας

τετραμμένῳ – ανατροπή

ἐντιθέντες – παρακαταθήκη

ἀπόλλυσι – απώλεια

Β4.β

«ἐπαγγελλόμενοι» – Η γη της επαγγελίας

«ἐπιστήμης» – Η επιστήμη της ιατρικής

Β5

Στο δοθέν παράλληλο κείμενο ο Ε.Π Παπανούτσος μεταφέρει τις απόψεις του μεγάλου διανοητή Α. Δελμούζου για την παιδεία οι οποίες συγκλίνουν με τις απόψεις που διατύπωσε ο Σωκράτης στην αλληγορία του σπηλαίου.Αναλυτικότερα, ο Α. Δελμούζος εστιάζει στον σκοπό της παιδείας που είναι η βελτίωση της ζωής του ανθρώπου μέσα από την ψυχική καλλιέργεια.Η άποψη αυτή επισημαίνεται από τον Σωκράτη καθώς η παιδεία είναι το εργαλείο που θα οδηγήσει τον άνθρωπο «πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους» και κατ' επέκτασιν στην επίτευξη της ευδαιμονίας.Επιπλέον, σύμφωνα με τον Α. Δελμούζο η παροχή ανθρωπιστικής παιδείας στον άνθρωπο, εξασφαλίζει την ελευθερία του καθώς τον απαλλάσει από τα δεσμά των υλικών αγαθών και τον εξυψώνει πνευματικά και ηθικά.Ανάλογη αντίληψη παρουσιάζεται και από τον Σωκράτη ο οποίος επιτίθεται στην αισθησιοκρατία που κρατά τον άνθρωπο στην πλάνη, στον πνευματικό σκοταδισμό.Και στα δύο κείμενα επισημαίνεται ο σκοπός της παιδείας που είναι η πνευματική λύτρωση.

Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Γ1. Μετάφραση: Και αν κάποιος με ρωτούσε: Αν, αλήθεια, κάποιος αδικεί την πόλη, λες ότι τάχα πρέπει να συνάψουμε μαζί του ειρήνη; Δεν θα το έλεγα· αλλά περισσότερο υποστηρίζω, ότι πολύ γρηγορότερα θα τιμωρούσαμε αυτούς, αν δεν αδικούσαμε κανέναν πρώτοι·διότι δεν θα είχαν κανέναν ως σύμμαχο.

Γ2. Ο Ξενοφώντας  υποστηρίζει ότι μπορεί να εξετάσει κανείς τα πλεονεκτήματα της ειρήνης και τα μειονεκτήματα του πολέμου για μια πόλη, βασιζόμενος στα τεκμήρια του παρελθόντος. Η ειρήνη επέφερε στο παρελθόν ανάπτυξη οικονομική αυξάνοντας τα έσοδα. Η ευημερία ήταν γεγονός για τους πολίτες, οι οποίοι μπορούσαν να αξιοποιήσουν την οικονομική αυτή δύναμη όπως ήθελαν, δραστηριοποιούμενοι σε ποικίλους τομείς. Αντιθέτως ο πόλεμος περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τα έσοδα και επιβάρυνε οικονομικά την πόλη,  διότι οι ανάγκες της πολεμικής προετοιμασίας και του εξοπλισμού αύξησαν τις δαπάνες. Ωστόσο, απέναντι σε εκείνους που αδικούν την πόλη προτείνει όχι την εκδικητικότητα, αλλά την τήρηση μιας ουδέτερης στάσης χωρίς αφορμές αντιδικίας, διότι αυτό θα είναι για τον εχθρό η μεγαλύτερη τιμωρία, το να μείνει δηλαδή χωρίς συμμάχους.

Γ3.α.

ἐξέλειπες

εἰσήεις/ εἰσῄεισθα

κατεδαπανῶ

β.

μάλα, μάλιστα

ταχέως/ταχύ, τάχιστα

γ.

τισί(ν)

πρόσοδοι

πολῖτα

Γ4.α.

ἢ εἰρήνην: β΄ όρος σύγκρισης, που εκφέρεται με ἢ και όμοια πτώση) μέσω του επιθέτου κερδαλεώτερον και αναφέρεται στον α΄ όρο σύγκρισης «πόλεμον»

ταῦτα: υποκείμενο του ρήματος «κριθείη», αττική σύνταξη. 

τῶν προσόδων: γενική διαιρετική, ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός στο επίθετο «πολλὰς»

ἄγειν: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «χρὴ», ετεροπροσωπία.

β.

ἀνενεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή συνημμένη στο αντικείμενο «χρήματα» του ρήματος «εὑρήσει» από το οποίο και εξαρτάται.

γ. πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη: Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα «πῶς», εκφέρεται με δυνητική ευκτική «ἂν κριθείη» που δηλώνει κάτι το δυνατό να συμβεί στο παρόν- μέλλον και λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο στο ρήμα «οὐκ οἶδα».

ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν: Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση που είσαγεται με τον ειδικό σύνδεσμο «ὡς» και δηλώνει υποκειμενική κρίση. Εκφέρεται με οριστική «χρὴ» που δηλώνει το πραγματικό και λειτουργεί συντακτικά ως αντικείμενο στο ρήμα «λέγεις».

                                                                                           Επιμέλεια απαντήσεων :

Καλομοίρη Κατερίνα

Κασωτάκη Ελένη